-
1 авырлык китерү
-
2 авырлык
сущ.1) физ. тя́жесть; спорт. тя́жесть, тя́жести || весово́йавырлык көче — си́ла тя́жести
авырлык күтәрү — поднима́ть тя́жести (тя́жесть)
авырлык анализы — весово́й ана́лиз
2) тя́гость, тя́гота, тя́жесть (в душе, на сердце)3) тру́дности, сло́жность, затрудне́ния, тя́жести ( в жизни)авырлыкларга (авырлыклар алдында) баш имәү — не склоня́ться пе́ред тру́дностями
материаль авырлыклар кичерү — испы́тывать материа́льные тру́дности
а) тя́жесть, вес (кого, чего)берәр нәрсәнең авырлыгын билгеләү — определи́ть вес (тя́жесть) чего-л.
авырлыгыңны киметү — уме́ньшить (сба́вить) свой вес; сба́вить (уба́вить) в ве́се
б) тя́жесть, уве́систость (камня, багажа, поклажи, чемодана)в) тя́жесть, тяжелова́тость, тяжелове́сность, неуклю́жесть (чьей-л. походки, шагов)г) тя́жесть (дальней дороги, жизненного пути, состояния больного, неприятного известия, оскорбления); тру́дность (положения, ситуации); тя́гостность, тя́гость (ответственности, тревожной тишины, мрачных чувств); бремени́тельность (хлопот, обязанностей); бре́мя (эксплуатации, колониального гнёта, высоких налогов); го́речь (утраты, разочарования, неприятной беседы, домашнего скандала); тя́гость, тя́жести; тя́гота, тя́готы; тру́дностисаубуллашуның авырлыгы — тя́жесть (тя́гостность) проща́ния
д) тя́жесть, неужи́вчивость (чьего-л. характера); несно́сностье) перен. тяжелове́сность, громо́здкость, тя́жесть (чьего-л. стиля, слога, языка)ж) тя́жесть, суро́вость ( наказания)5) в знач. сравн. союза авырлыгы разг.а) ( в чей-какой) вес, ра́вный по ве́су (чем-л., кому-л.); ве́сом в (с) (кого-л., что-л.)үзең авырлыгы штанганы күтәрү — подня́ть шта́нгу в свой вес (ра́вную по ве́су себе́); подня́ть шта́нгу ве́сом в себя́
б) тяжёлый (тяжеле́нный), как...тукмак авырлыгы йодрык — тяжёлый (тяжеле́нный), как колоту́шка, ку́лак
шкаф авырлыгы сәгать — тяжеле́нные, как шкаф, часы́; часы́ тяжёлые, как шкаф
•- авырлык белән
- авырлык килү
- авырлык кимү
- авырлык китерү
- авырлык югалту
- авырлык югалу••авырлыка җиңеллек! — фольк. да бу́дет (придёт, насту́пит) облегче́ние!; тру́дности (тя́жести, бе́ды) доло́й!
-
3 көч
сущ.1) в разн. знач. си́ла, мощь, могу́щество, мо́щностьфизик көч — физи́ческая си́ла
көч белән сугу — уда́рить си́лой
көче ташып торган чак — в расцве́те сил
илнең экономик көче — экономи́ческая мощь страны́
тулы көчкә эшләү — рабо́тать на по́лную мо́щность
ут көче — огнева́я мощь
двигательнең көче — мо́щность дви́гателя
көч куллану — применя́ть си́лу
белем - зур көч — зна́ние - больша́я си́ла
рухи көч — си́ла ду́ха
характер көче — си́ла хара́ктера
көчне кызганмый эшләү — рабо́тать не жале́я сил; труди́ться изо все́х сил
бөтен көч белән (көчен биреп) — изо все́й си́лы, изо все́х сил
бөтен көчкә тырышу — стара́ться все́ми си́лами (изо все́х сил)
2) си́ла, эне́ргия; величина́ || силово́йавырлык көче — си́ла тя́жести
бәрелү көче — си́ла уда́ра
ышкылу көче — си́ла тре́ния
тартылу көче — си́ла притяже́ния
электр көче — электри́ческая си́ла (эне́ргия)
су көчен файдалану — испо́льзовать во́дную эне́ргию
көч басымы — силово́е давле́ние
3) си́ла (какая-л.)эшче көч — рабо́чая си́ла
яллы көчләр — наёмные си́лы
иҗади көч — тво́рческая си́ла
табигать көчләре — си́лы приро́ды
4) си́ла, де́йствие, де́йственность (слова, критики, примера)закон көченә керү — входи́ть в си́лу зако́на
карар үз көчендә кала — реше́ние остаётся в си́ле ( в действии)
5) обычно мн. си́лы (о какой-л. общественной группе)тынычлык көчләре — си́лы ми́ра
демократик көчләр — демократи́ческие си́лы
сыйнфый көчләр чагыштырмасы — соотноше́ние кла́ссовых сил
кораллы көчләр — вооружённые си́лы
6) трудкеше көченнән файдалану — эксплуати́ровать чужо́й труд
үз көче белән яшәү — жить свои́м трудо́м
бу тикшеренүгә күп көч салынган — в э́то иссле́дование вло́жено мно́го труда́
•- көч арту- көч үсү
- көч белән ачу
- көч белән җиңү
- көч белән тартып алу
- көч берәмлеге
- көч бетү
- көч китү
- көч калмау
- көч кыры
- көч үлчәгеч
- көче аз
- көчен киметү••көч җитәрлек — поси́льный, досту́пный; выполни́мый, достижи́мый
көч җитәрлек (килерлек) түгел — не по зуба́м
көч җитмәслек — непоси́льный
көч җыю — набра́ться сил
көч китерү — навреди́ть ( здоровью)
көч сәясәте — поли́тика си́лы
көч сынау (сынату) — про́бовать си́лы, поме́ряться си́лами
көч түгү (чыгару, сарыф итү) — тра́тить си́лы; труди́ться в по́те лица́
көч чыкмыйча көч керми — (погов.) без тра́ты сил не наберёшь сил
көче тоту — (по суеве́рию) выходи́ть бо́ком (кому-л.) (взяточнику; человеку, любящему присваивать чужое и т. п.)
көчтән калу — см. көч бетү
көчтән тыш — че́рез си́лу
көчендә калу — остава́ться в си́ле
көченә керү — войти́ в си́лу
- көч алу- көч бирү
- көч җитү
- көч җиткәнчә
- көч җиткән кадәр
- көч җиткән хәтле
- көч керү
- көч килү
- көч кую
- көч салу
- көч туплау
- көч җыю
- көчендә булу -
4 күңел
I сущ.1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чныйкүңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)
күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния
күңел җылысы — душе́вная теплота́
күңел кыйналу — душе́вно страда́ть
күңел пошыну — душа́ не на ме́сте
күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й
күңел теләү — захоте́ть
кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки
2)а) вну́тренний, духо́вный миркүңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра
күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в
б) хара́ктер, сво́йство хара́ктеракүңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка
3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствиекүңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)
4)а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́
б) диал. жела́ниекүңелем шул — моё жела́ние таково́
5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ниекүңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла
6) па́мятькүңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти
7) интуи́ция, душа́күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться
күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)
8) в знач. нареч. күңелдә в уме́бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́
•- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу••күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом
күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́
күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук
күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́
күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу
күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й
күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту
күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить
күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)
күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й
күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке
күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)
күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)
күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́
күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)
күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние
күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́
күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца
күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)
күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й
күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)
күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й
күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость
күңел тарлыгыннан — от за́висти
күңел тартуы — влече́ние се́рдца
күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)
күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный
күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие
күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию
күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств
күңел түгелү — см. күңел ташу
күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)
күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха
күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться ( малым)
күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство ( малым)
күңел эрү — отта́ять душо́й
күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу
күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́
күңелеңә авыр алма, ләкин... — не воспринима́й тяжело́, но... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)
күңелгә (кереп) утыру — ( навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́
күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)
күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)
күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́
күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу
күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу
күңелгә яту — нра́виться, понра́виться
күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́
күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию
күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться
күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце
яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — ( песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце
күңелләр күтәренке — дух ( наш) бодр; настрое́ние припо́днятое
күңелең булсын! — будь по-тво́ему!
күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)
- күңел җитүкүңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.грудь; торс, бюсткүңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)
См. также в других словарях:
авырлык — 1. Әйбернең үлчәүгә салып билгеләнә торган үзлеге 2. Авыр булу, җиңел булмау. Кыенлык, мәшәкать, катлаулылык, кайгы, газап, зур борчу тормыш авырлыгы 3. Күтәрү өчен спорт җиһазы а. күтәрү ярышлары 4. Җирнең тарту көче, тарту үзлеге а. сыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәфа — 1. Газап, авырлык, кыенлык 2. күч. Золым, изү 3. күч. Авырлык китерүче, имгәк (кешегә карата). ҖӘФА ИТҮ (КЫЛУ, САЛУ) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басымлы — с. 1. Басымы булган б. иҗек 2. Кыенлык ясый, авырлык китерә торган 3. Адымлы, йөрешле каты басымлы кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
изгеч — с. 1. Нәр. б. изә торган 2. күч. Рухи яктан газаплый, авырлык китерә торган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гер — 1. Әйбернең авырлыгын үлчәү өчен кулланыла торган төрле авырлыклар. Махсус спорт снаряды 2. Каршы авырлык бирә яки механизмны хәрәкәткә китерә торган асылма йөк сәгать гере … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җимерү — 1. Ватып, ишеп төшерү (йорт, каралты һ. б. ш. корылмаларны). Ватып, кырып, хәрабәләр хәленә китерү 2. Нәр. б. вату, бөтенлеген, төзеклеген бетерү ишекне җ. 3. күч. Җәмгыятьне, нин. б. оешма, идарә системасын һ. б. ш. нигездән юкка чыгару, башкача … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
изү — I. 1. Каты яки порошок сыман нәрсәне су кушып болгату, йомшак, сыек яки боламык хәленә китерү 2. Әйберне зур авырлык астында басу, яньчү, сыту, таптау 3. күч. Бик каты кыйнау 4. күч. Авыр булып борчып, газаплап тору 5. Төрле авырлыклар белән басу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пычак — 1. Әйбер кисү, турау өчен бер башына сап куелган үткен, яссы металл кисәге 2. Берәр машина яки эш коралының кисү, турау өчен махсус детале 3. ПЫЧАК, ПЫЧАГЫМ – Җөмләдән аңлашылган эш хәрәкәткә ачулану катыш ризасызлык төсмере биреп, эш хәлнең… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
